Wspólnota zakonna

o. Tytus M. Boguszyński OFM - gwardian

o. Ludwik R. Bujok OFM - wikary domu, ekonom

o. Florentyn M. Muszyński OFM

*     *     *

Życie zakonne. Życie franciszkańskie.

W trakcie spotkań z różnymi ludźmi można zauważyć, że nie wszyscy są zorientowani w różnicach między diecezją a zakonem. Klasztor nazywany jest probostwem, ojciec - księdzem, brakuje rozróżnienia między habitem a sutanną.

Dlatego chciałbym przybliżyć życie zakonne - sposób życia ojców i braci, istotne aspekty formacji zakonnej, rodzaje prac i działalności zakonników.

Nasz Zakon Braci Mniejszych (po łacinie: Ordo Fratrum Minorum - w skrócie OFM, który to skrót jest swego rodzaju znakiem rozpoznawczym umieszczanym po imieniu czy nazwisku danego zakonnika) zwany FRANCISZKANIE, w niektórych regionach Polski BERNARDYNI lub REFORMACI został założony na początku XIII wieku przez św. Franciszka z Asyżu.

Podstawą duchowości franciszkańskiej jest zachowywanie Ewangelii przez życie w posłuszeństwie, bez własności i w czystości, a przez to naśladowanie Jezusa Chrystusa ubogiego, pokornego i posłusznego Ojcu. (...)

Cechą charakterystyczną naszej duchowości jest chrystocentryzm, który we franciszkanizmie polega na rozpamiętywaniu tajemnicy Wcielenia; stąd najpiękniejsze szopki bożonarodzeniowe znajdziemy zawsze w kościołach Franciszkańskich; i tajemnicy Odkupienia - rozpamiętywanie Męki, Śmierci i Zmartwychwstania Jezusa Chrystusa, budowa dróżek kalwaryjskich przy większych klasztorach. Od początku swej działalności bracia prowadzili życie kontemplacyjno - apostolskie tzn. modlitwa, kontemplacja i działalność apostolska są zasadniczą treścią franciszkańskiego życia.

Nasz Zakon posiada strukturę hierarchiczną. Najwyższym przełożonym Zakonu po papieżu jest ojciec Generał ze swoim zastępcą.

Administracyjnie Zakon podzielony jest na prowincje. Można je przyrównać do diecezji (choć to nie to samo!). Do diecezji należą parafie na określonym terenie, a do prowincji zakonnej należą różne klasztory niekoniecznie związane z nią terytorialnie. Do diecezji należą wszyscy księża diecezjalni wraz z wiernymi, zaś do prowincji wyłącznie zakonnicy. Na czele prowincji stoi ojciec Prowincjał. Przełożonym każdego klasztoru jest Gwardian (nie utożsamiać z proboszczem). Nie każdy zakonnik musi być kapłanem. Kapłani zakonni nazywani są ojcami, zaś niekapłani - braćmi; i w taki sposób należy się do zakonników zwracać.

Franciszkanina można łatwo rozpoznać po stroju zakonnym, który nie zmienił się od wieków. Strój ten składa się z brązowej tuniki w kształcie krzyża, kaptura oraz białego sznura z trzema węzłami - kolor brązowy ma oznaczać, jak chciał św. Franciszek, barwę prochu ziemi, trzy węzły na sznurze oznaczają trzy śluby: życie w posłuszeństwie, bez własności i w czystości. Strój ojców i braci nie różni się niczym, gdyż wszyscy stanowimy jedną braterską wspólnotę.

Wielu ludzi zadaje pytania: Czy każdy może zostać zakonnikiem? Co trzeba robić, aby nim zostać? Spróbujmy sobie na te pytania dać odpowiedź.

Zakonnikiem może zostać każdy człowiek, który odczuwa w sobie Boże powołanie do życia w stanie zakonnym i który spełnia odpowiednie warunki, posiada odpowiednie predyspozycje. Przede wszystkim do zakonu nie wstępuje człowiek święty; każdy może dopiero w zakonie się uświęcić. Musi to jednak być ktoś o zdrowej pobożności, katolik z dobrą opinią, cieszący się dobrym stanem zdrowia.

Jeżeli ktoś decyduje się podjąć życie zakonne, musi zgłosić się do przełożonego wybranego przez siebie zgromadzenia, w wypadku franciszkanów do prowincjała i po wstępnej rozmowie powinien złożyć odpowiednie dokumenty. Jeśli spełnia wszystkie warunki określone prawem kanonicznym i statutami zakonu, przełożony może go przyjąć do swojej wspólnoty. Następnie kandydat musi przejść poszczególne etapy początkowej formacji zakonnej: postulat, nowicjat, juniorat.

Okres formacji początkowej możemy porównać do narzeczeństwa, kiedy to kandydaci do małżeństwa poznają się nawzajem i uczą się żyć razem. Podobnie czas postulatu, nowicjatu i junioratu to uczenie się życia. Wtedy to właśnie człowiek poznaje siebie, wypełnia nowe obowiązki przygląda się zakonowi jak narzeczonej, a zakon jemu.

Czy można z tego zakonu wystąpić? Otóż życie zakonne jest dobrowolną formą życia w Kościele, człowiek wybierając je z własnej woli, z własnej woli może je porzucić. Najprościej wygląda to w postulacie i nowicjacie, gdzie kandydaci nie złożywszy jeszcze ślubów w każdej chwili mogą opuścić Zakon bez żadnych konsekwencji. Bez problemu można wystąpić z zakonu po wygaśnięciu ślubów czasowych, po prostu nie składa się profesji na kolejny rok, bądź to profesji wieczystej. W czasie trwania ślubów czasowych można oczywiście opuścić Zakon i prosić przełożonego o zwolnienie ze ślubów, wiąże się to jednak z tym, że do momentu wygaśnięcia ślubów nie można zawrzeć związku małżeńskiego. Wystąpić dobrowolnie po profesji wieczystej oczywiście można, ale jest to sprawa trudna choćby ze względu powodów prawnych - zwolnienie ze ślubów można otrzymać wyłącznie od Stolicy Apostolskiej. Za odpowiednio ciężkie przewinienia zakonnik może być również z Zakonu wydalony. Zdarza się tak nierzadko w czasie trwania profesji czasowej, ale może się też niestety coś takiego przytrafić zakonnikowi po ślubach wieczystych.

Na czym polega praca franciszkanów?

Prace zakonników są różne, ale zawsze związane z apostolstwem. Jest to więc działalność misyjna, jesteśmy bowiem pierwszym Zakonem misyjnym. Bracia, którzy odczuwają w sobie powołanie misyjne mogą za zezwoleniem Prowincjała udać się do pracy ewangelizacyjnej w krajach misyjnych. Oprócz tego prowadzą misje i rekolekcje parafialne, pracują naukowo na uczelniach, są kapelanami w szpitalach lub więzieniach, prowadzą duszpasterstwo różnych grup specjalnych np.: Duszpasterstwo Młodzieżowo-Powołaniowe, Franciszkański Ruch Apostolski, OAZA, Duszpasterstwo Akademickie, Franciszkański Zakon Świeckich, itd. oraz duszpasterstwo parafialne.

Utarło się przekonanie, że jak już jest kościół, to musi być i parafia. Na pewno jest tak, gdy chodzi o kościoły należące do diecezji, ale nie musi tak być w przypadku kościołów przyklasztornych. Często przy istniejącym klasztorze zakonnicy nie prowadzą duszpasterstwa parafialnego, ponieważ nie jest ono ściśle związane z charyzmatem działalności zakonnej, w przeciwieństwie do księży diecezjalnych, którzy przede wszystkim swoją pracę duszpasterską realizują w parafiach.

Bracia niekapłani w naszym Zakonie pracują jako furtianie, zakrystianie, ogrodnicy, gospodarze, pielęgniarze, krawcy, kucharze czyli swoją służbą dopełniają dzieła apostolskiego Zakonu.
Są też inne prace wykonywane przez franciszkanów np. praca w rozgłośni radiowej, wydawnictwach, organizowanie wyjazdów, pielgrzymek czy różnych innych imprez: charytatywnych, edukacyjnych, kulturalnych...
Natomiast w ostatnim czasie, nowym polem do działania dla zakonników stał się INTERNET...

Z franciszkańskim pozdrowieniem "Pokój i Dobro"

o. Symplicjusz OFM